سرویس و نگهداری دوره‌ای خودرو مجموعه فعالیت‌هایی است که با هدف حفظ قطعات و اجزای مختلف و یا جایگزینی آنها و با هدف پیشگیری از حوادث و تصادفات ناشی از خرابی قطعات به کار می‌رود. این فعالیت طبق یک برنامه زمانبندی منظم از بروز خسارات و هزینه‌های سنگین به خودرو جلوگیری می‌کند، نکته‌ای که در بحبوحه بحران اقتصادی این دوران نیازمند توجه ویژه است. آن هم برای خودرویی که هم اینک دیگر یک کالای سرمایه‌ای و گران قیمت برای مالک محسوب می‌شود.
اگر شما یک مدیر ناوگان حمل و نقل و مالک چندین خودروی سبک و سنگین باشید، سرویس و نگهداری دوره‌ای بعنوان یک فعالیت پیشگیرانه مانع بروز خسارات در حمل بار برای خودروهای اعزامی به ماموریت، دیر رسیدن محموله به مقصد و در نتیجه حفظ مهمترین سرمایه کسب و کار شماست. بهتر است ابتدا نگاهی کلی به مزایای مربوط در تعمیر و نگهداری دوره‌ای خودروها بیندازیم.
مزایا و اهمیت سرویس و نگهداری دوره ای خودرو در ناوگان حمل و نقل
چهار مزیت اصلی در این خصوص را می‌توان ذکر کرد که هر یک با کمی تعمق بیانگر بار عظیمی از حفظ سرمایه و کاهش هزینه‌هاست:
- بهبود مدیریت حمل بار از طریق فراهم آوردن حداکثر ایمنی برای وسیله نقلیه
- افزایش قابلیت امنیت سفر به واسطه تعمیر و نگهداری پیشگیرانه خودرو
- پیشگیری از حوادث و تصادفات خودرو با برنامه‌ریزی مناسب تعمیر قطعات و یا تعویض آنها
- افزایش بهره‌وری سیستم مدیریت ناوگان حمل و نقل از طریق ارتقای ایمنی و کاهش خسارات ناشی از تصادفات
اما برای بهره‌برداری از این مزایا نیاز به اهمیت دادن به چه نکاتی است؟ شاید اولین موضوع در این میان توجه به دفترچه راهنمای خودرو و تهیه چک لیستی در این خصوص است.
چک لیست سرویس و نگهداری دوره‌ای خودرو
به طور معمول خودروها دفترچه‌ای برای سرویس و نگهداری دوره‌ای دارند که بررسی آن توسط فرد و یا کارشناس مسئول تعمیر و نگهداری ضروری است. پس از آن تهیه یک چک لیست ساده کاربردی از مواردی است که توجه به آنها می‌تواند شما را در این راه کمک کند. بطور معمول مهمترین نکاتی که در سرویس و نگهداری دوره ای خودرو باید لحاظ شود، بررسی موارد زیر است:
الف-نکات اصلی ایمنی
- بررسی استحکام وکشش مناسب کمربند ایمنی
- بررسی نظافت و نواقص احتمالی برف پاک‌کن (ساییدگی، پارگی، شکستگی)
- بررسی شیشه اتومبیل و آینه‌ها از لحاظ نظافت، شکستگی
- بررسی سلامت کلیه چراغ‌های داخلی و خارجی خودرو
- بررسی فشار و باد لاستیک، ساییدگی آن
- بررسی ترمز، اتصالات و شلنگ‌های مرتبط، اهرم ترمز دستی
- بررسی شمع‌های خودرو و اطمینان از سیستم جرقه‌زنی آن
- بررسی پمپ مرتبط با بنزین خودور از نظر سلامت، تمیز بودن صافی و اتصالات
ب-بررسی مایعات خودرو
- بررسی سطح کافی روغن موتور با گرانروی مناسب
- بررسی روغن ترمز و تعویض احتمالی آن
- بررسی آب کافی در سیستم خنک کننده (رادیاتور)، چک کردن نشتی احتمالی
- بررسی سطح مناسب ضد یخ
- بررسی وجود آب کافی در مخزن شستشوی شیشه
ج- سایر موارد
- بررسی باتری و میزان آب اسید آن
- بررسی تمیز و سالم بودن فیلتر هوا، روغن، سوخت
- بررسی اتصالات شلنگ سوخت و نشتی احتمالی آن
- بررسی تسمه پروانه یا موتور پروانه رادیاتور از لحاظ لقی، پارگی
پنج مثال از اهمیت پیاده‌سازی چک لیست سرویس و نگهداری دوره ای خودرو
بررسی تشریحی کلیه موارد اشاره شده در چک لیست فوق از حوصله بحث این مقاله خارج است، اما در این بخش به پنج مورد از مهمترین نکات می‌پردازیم:
1-تعویض روغن موتور
تعویض به موقع روغن موتور علاوه بر کاهش مصرف سوخت، کاهش آلایندگی تا حدود 30 درصد در کاهش هزینه‌های ناشی از تعویض نابهنگام و خسارات احتمالی موثر است. باید توجه کرد که پس از انتخاب روغن با کیفیت مناسب، معمولا روغن به مرور زمان به شکل چسبناک در می‌آید و دیگر نمی‌تواند نقش تسهیل کننده لغزش در اجزای موتور را ایفا نماید. زمان طلایی تعویض روغن موتور در سرویس و نگهداری دوره ای 4800 کیلومتر بیان شده است. البته عملا این میزان بر اساس دفترچه خودرو متفاوت است. از طرفی در ناوگان حمل و نقل، بویژه در زمان رانندگی شرایط آب و هوایی نامطلوب، یا حمل بارهای سنگین که فشار بیشتری به موتور اعمال می‌شود، زمان تعویض روغن حتی می‌تواند زودتر از موعد نیز اتفاق افتد.
بررسی ظاهری سطح روغن به صورت دوره‌ای بر اساس میله مدرج موجود، بررسی رنگ روغن و حتی میزان چسبندگی آن از نکاتی هستند که می‌توانند بصورت منظم مورد چکاپ فیزیکی قرار گیرند.
2-باتری خودرو
کلیه باتری‌های خودرو بدلیل فعالیت مداوم ممکن است دچار مشکلات دشارژ و تخلیه هنگام فعالیت شوند. بطور معمول هر 5000 کیلومتر میزان آب اسید باتری چک می‌شود. از طرفی در برنامه سرویس نگهداری دوره ای خودرو طوری برنامه ریزی می‌شود که هر دو یا سه سال باتری از لحاظ سلامت توسط دستگاه و کارشناس مربوط بررسی شود.
3-بررسی لاستیک‌ها
تنظیم فشار باد خودرو، نقش مهمی در کاهش مصرف سوخت دارد. از طرفی سایش آن بدلیل فرسودگی می‌تواند در صورت عدم توجه منجر به بروز حوادث ناخواسته شود. بطور معمول هر دو هفته یکبار فشار باد لاستیک تنظیم می‌شود. ضمن اینکه هر 1000-800 کیلومتر کارکرد، لاستیک و رینگ بالانس شده و یا در صورت لزوم جابجا می‌شوند. بسته به نوع لاستیک و به منظور جلوگیری از حوادث احتمالی در سرویس ونگهداری خودرو هر 50.000 کیلومتر لاستیک جدید جایگزین می‌شود.
4-بررسی ترمزها
ترمزها بخش اصلی ضریب اطمینان و عملکرد خاطر راننده هستند. معمولا لنت‌های ترمز هر 8000 الی 10.000 کیلومتر بازدید می‌شوند که بستگی به نوع رانندگی، حرکت در سرازیری،….دارد. توجه به اتصالات لوله‌ها، شلنگ‌ها، سیستم ترمز نیز در هر 1200 کیلومتر ضروری است. سطح روغن ترمز و تعویض آن بصورت دوره‌ای هر 40.000 کیلومتر یا دو سال یکبار از سایر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
5-فیلترهای هوا و روغن
تمیز بودن فیلترهای هوا و روغن به کاهش مصرف سوخت و کارکرد بهتر موتور خودرو منجر می‌شود.بطور معمول هر بار تعویض روغن موتور، فیلتر هوا تعویض می‌شود و هر دو بار تعویض روغن یکبار فیلتر روغن جایگزین می‌گردد.
ناوگان حمل ونقل و ضرورت سیستم مکانیزه سرویس و نگهداری دوره ای خودرو
مسلما در ناوگان حمل و نقل که چندین خودرو درگیر فعالیت هستند، استفاده از سیستم سنتی غیر مکانیزه جوابگو نیست. زیرا در این سیستم‌ها همواره امکان بروز خطای شخصی پرسنل تعمیرات و نگهداری وجود دارد و به عبارتی درصد اطمینان به آن در حد بالایی نیست. ناوگان‌های حمل و نقل نیازمند سامانه‌ای هوشمند هستند که پس از ورود اطلاعات اولیه مطابق چک لیست‌های مرسوم و دفترچه راهنمای خودرو نسبت به اعلان تعویض، تعمیر و بررسی مربوط اقدام شود. این سامانه ضمن تسهیل فرایندهای مربوط به سرویس و نگهداری دوره ای خودرو در تسریع فعالیت‌ها و در نتیجه افزایش بهره‌وری کلی سازمان تاثیر دارد.
هر چه هست فعالیت‌های سازمانی امروز نیازمند راه حل‌هایی امروزی است که تا حد امکان یاری رسان مدیر ناوگان حمل و نقل باشند. توصیه ما توجه به ماژول ویژه تعمیر و نگهداری خودرو در نرم‌افزار مدیریت ناوگان شرکت پیشگامان آسیاست.
